چگونه بروز خطاهاي دارويي و عدم گزارش آن توسط پرستاران را در بخش مرقبت‌هاي ويژه قلبي كاهش دهيم؟ يك مطالعه اقـدام پژوهي
مقدمه: خطاهاي دارويي يكي ازشايع‌ترين حوادث موجود در حرفه پرستاري مي‌باشد كه براي مددجويان بالقوه خطرناك است. هدف از اين مطالعه طراحي و اجراي راهكارهاي كاهش بروز خطاهاي دارويي و عدم گزارش آن توسط پرستاران در بخش مراقبت‌هاي ويژه قلب در يكي از مراكز بيمارستاني وابسته به دانشگاه علوم پزشكي اصفهان بود.
روش‌ها: اين پژوهش يك مطالعه اقدام پژوهشي بود كه در سال 1389 انجام شد. مشاركت‌كنندگان تمامي پرسنل بخش ويژه قلب يكي از بيمارستان‌هاي وابسته به دانشگاه علوم پزشكي اصفهان بودند كه به روش سرشماري وارد مطالعه شدند. جهت جمع‌آوري اطلاعات از پرسش‌نامه خودساخته چهاربخشي استفاده شد. روايي و پايايي آن به ترتيب توسط روش اعتبار محتوي و روش آزمون مجدد تعيين شد. سپس پژوهشگران به بررسي راهكارهاي موجود و انتخاب بهترين راهكارها بر اساس جدول Matrix و Thomas پرداختند. پس ازعملياتي نمودن راهكارهاي منتخب در بخش مورد نظر، نمونه‌هاي مورد پژهش سـه ماه بعد با همان پرسش‌نامه، مجدد مورد ارزيابي قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و به كارگيري آمار توصيفي، متد آماري Paired t و ضريب همبستگي Pearson مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.
يافته‌ها: گويه‌هاي «عدم انجام احتياط‌هاي دارويي» با 30 درصد، «دادن دوز اشتباه دارو» با 25 درصد و «سرعت انفوزيون اشتباه» با 25/ 21 درصد بيشترين خطاهاي دارويي گزارش شده توسط پرسنل بودند. از نظرعلل بروز خطاهاي دارويي، همه پاسخ‌دهندگان كم بودن نسبت پرستار به بيمار، تنوع زياد داروها، تعداد زياد بيماران بدحال و بار كاري بالا را عامل بروز خطاهاي دارويي ذكر كردند. عدم وجود سيستم ثبت خطاها (84 درصد)، عدم آگاهي از تعريف خطاي دارويي (81 درصد)، ترس از مسايل قضايي (80 درصد)، وقت‌گير بودن (73 درصد) و عدم حمايت كافي سيستم از پرسنل (68 درصد) از شايع‌ترين علل عدم گزارش خطاهاي دارويي به وقوع پيوسته بود.
پس از انتخاب و عملياتي شدن راهكارهاي منتخب در طي 3 ماه، ميانگين بروز خطاي دارويي براي هر پرسنل از 09/ 2 ± 5/ 12 به 02/ 1 ± 09/ 5 رسيد كه ميزان كاهش وقوع خطاهاي دارويي از نظر آماري معني‌دار بود (02/ 0 =P ). همچنين نتايج آزمون Paired t نشان داد كه بين ميانگين نمره گزارش اشتباهات دارويي قبل و بعد از اجرايي شدن راهكارها از نظر آماري تفاوت معني‌داري داشت (04/ 0 =P )، به طوري كه ميانگين گزارش خطا از 41/ 0 ± 1/1 براي هر پرسنل به 51/ 0 ± 1/ 3 افزايش يافت.
نتيجه‌گيري: بر اساس يافته‌هاي پژوهش جهت ارتقاي كمي و كيفي دانش پرستاران نسبت به مقوله خطاهاي دارويي، راهكارهايي همچون ترويج فرهنگ استفاده ازكتابچه‌هاي اطلاعات دارويي در بخش، داير نمودن كلاس بازآموزي پيرامون اطلاعات دارويي براي پرسنل باليني به شكل منظم، سهولت دسترسي به سايت‌هاي كامپيوتر و شبكه اينترنتي در مراكز درماني جهت ارتقا و به‌‌روز شدن اطلاعات دارويي پرستاران و ارزيابي مستمر دانش و اطلاعات دارويي پرسنل بخش مورد عنايت و توجه بيشتري قرار گيرد.
Background: Medication errors are very common in the nursing profession and potentially dangerous for patients. The results of medical errors increase duration of hospitalization and costs and sometimes, cause severe damage and even death to the patient. The purpose of this study was to determine the incidence of medication errors and to the reasons for occurrence and to execute strategies to solve this problem.
Methods: This was an action-research study conducted in nurses using head count sampling methodology. A total number of coronary care unit (CCU) nurses from hospitals affiliated to Isfahan University of Medical Sciences (Isfahan, Iran) were enrolled. A questionnaire consisted of 4 parts was used for data collection. The best strategy to reduce medication errors was selected by Thomas Analytical Hierarchy Matrix and applied. 3 months later, applied nurses were evaluated by the same questionnaire. The data were analyzed using descriptive and paired t and Pearson correlation coefficient tests.
Findings: Lack of attention to medical cautions was the most common medication error reported by staff with the prevalence of 30%. Lack of errors reporting system (84%), knowledge deficiency in definition of drug errors (81%) and fear from reporting consequences (80%) were the main causes for refusing to report medication errors. Over three months (after using operational strategies), the mean score of medication error for any personnel declined from 12.5 ± 2.09 to 5.09 ± 1.02 (P = 0.02). There was a significant increase in mean score of medication error reporting (from 1.10 ± 0.41 to 3.10 ± 0.51) after 3 months.
Conclusion: To enhance nurses knowledge of medication errors, the recommended strategies such as promoting use of pharmacological book at wards, holding cnontinous medical education (CME) courses, provide a facility for nurses' access to sites on the internet network, andcontinuous assessment of nurses' knowledge and information about medicine especially new upgrades, must be attend by supreme health administrators.