پایش پدیده مخرب لایه بندی حرارتی در دریاچه سد مخزنی اکباتان همدان
مقدمه: سدها از مهم ترين سازههاي تامين کننده آب آشامیدنی میباشند و به منظور مديريت كيفيت آب در مخازن سدها شناخت پديدههايي كه در آن رخ ميدهد، ضروری میباشد. از مهمترین این رخدادها، پدیده لایه بندی حرارتی میباشد که موجب کاهش کیفیت آب خروجی از سد میگردد. در این پژوهش رژیم حرارتی مخزن سد اکباتان همدان که مهمترین منبع تامینکننده آب قابل شرب شهر همدان میباشد مورد بررسی قرار گرفت.
روشها: در ابتدا موقعیت ایستگاههای نمونهبرداری تعیین شد و در ادامه پروفیلهای دما – عمق مخزن با اندازهگیری مستقیم دما در اعماق مختلف مخزن رسم گردید، در مجموع در هفت ایستگاه دما و اکسیژن محلول با فواصل 50 سانتی متری و تا عمق 25 متری از سطح آب دریاچه و در طی 12 ماه به صورت ماهیانه اندازهگیری شد. در نهایت نتایج به دست آمده با نمودارهای ویتزل مقایسه گردید.
یافتهها: لایه بندی حرارتی در سد مورد نظر از اردیبهشت ماه آغاز میگردد و تا اوایل دی ماه به مدت 8 ماه ادامه مییابد و در اواسط تابستان به شدیدترین حالت خود میرسد، در دی ماه لایه بندی تخریب گشته و تا اواخر فروردین به مدت 4 ماه مخزن در وضعیت اختلاط کامل به سر میبرد. لایه آلوده ترموکلاین در اکثر ماههایی که آب در وضعیت لایهای قرار داشت در عمق 10 متری قابل تشخیص بود.
نتیجهگیری: باتوجه به موقعیت جغرافیایی دریاچه و تراز میانگین 1955متر، دریاچه مورد نظر جزء دریاچههای یک گردشی گرم با یک گردش زمستانه به مدت 4 ماه طبقه بندی میگردد،. بنابراین عمق برداشت در ماههایی که لایه بندی وجود دارد فاکتور مهمی در کیفیت آب خروجی از مخزن سد میباشد.
Background: Dams are one of the most important manmade buildings to provide of drinking water. In order to manage of water quality in dams reservoirs, the recognition of phenomena that occurred in it is essential. Thermal stratification is one of the major problems that decrease the water quality of dam. The aim of this study was to investigate thermal stratification of Ekbatan dam (Hamadan) as the major drinking water supply reservoir.
Methods: The water sampling locations were determined and the depth-temperature profiles of the dam in various depths were plotted through measurement of temperature and dissolved oxygen (DO). Thus, temperature and dissolved oxygen at 50 cm intervals up to the depth of 25 meters were determined in the seven stations and monthly samples were taken during one year. The obtained data was compared with Wetzel's diagrams.
Findings: Thermal stratification in the dam was started from May until early January (8 months) and it was reached to most severe state in middle of the summer. This phenomenon was disappeared in January and the reservoir remained in mixing state during 4 months in late April.
Conclusion: With regard to the geographic coordinate and the average elevation (1955 m), the reservoir dam was classified in one warm Monomictic with cold circulation during 4 months. Therefore, when the dam is in the thermal stratification mode, the water intake depth is a major factor that must be considered.